کد مطلب:210937 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:213
ممیزات قرن دوم یا عصر امام جعفر صادق
تولد امام صادق در سنه 80 و رحلتش در سال 148 رخ داده كه مدت 68 سال معاصر با هشام بن عبدالملك تا آخر امویه و ابی العباس سفاح از بنی عباس و ده سال از خلافت ابوجعفر منصور بود و از خصوصیات این مدت وسعت دولت اسلامی بود و انتشار علوم اسلامیه در تفسیر و فقه و حدیث و كلام و جدل و انساب - لغت - شعر - ادب - كتابت - تاریخ - نجوم تصوف و غیره در این نیم قرن تعمیم یافت.
بدون تردید امام جعفر صادق علیه السلام مشهورترین مردان عصر از جهت علم و فضیلت و تقوی بود.
مالك بن انس گفت: ما رأت عین «عینی» و لا سمعت اذن و لا خطر علی قلب بشر افضل من جعفر بن محمد فضلا و علما و عبادة و ورعا و كان كثیر الحدیث طیب المجالسه كثیر الفوائد.
این تعریف نه تنها از مالك است بلكه صدها یا هزارها فاضل موثق چنین تعریف كرده اند - چنانكه در آغاز كتاب نظریه های مختلف را نقل كردیم.
از خصوصیات امام صادق علیه السلام این است كه همان دعوی جدش را تجدید كرد زیرا احدی از بشر قدرت نداشت بگوید هر كس هر چه بخواهد از من بپرسد جز علی بن ابیطالب كه باب دینه علم بود مكرر با صدای بلند می گفت سلونی قبل ان تفقدونی و به نقل جنابذی در معالم العترة این ندا را امام جعفر صادق باز بلند كرد و فرمود سلونی قبل ان تفقدونی فانه لا یحدثكم احد بعدی بمثل حدیثی و او تمام احادیث را از جدش نقل می كرد. [1] .
در هیچ عصری هم دسته ای از علماء به این میزان كه از امام صادق علیه السلام در قرن دوم حدیث نقل كردند روایت نشده و از هیچ كس این مقدار آثار باقی نمانده است چهار هزار محدث عالم فقیه موثق معتمد از آن حضرت نقل حدیث كرده اند و چهارصد مصنف كلمات خود را مستند به احادیث امام ششم نموده اند.
حافظ ابن عقده زیدی در كتاب رجالش چهار هزار دانشمند را به آثار علمی و تصنیف آنها نقل كرده و ابن غضائری علی ابن عقده مقداری بر آن افزوده و مستدركی نوشته
[ صفحه 9]
است - كه یكی از آنها ابان بن تغلب است و علی بن وشا كه اولی گفت سی هزار حدیث از جعفر بن محمد نقل كرده ام و دومی گفت نهصد شیخ را در یك روز یا یك عصر دیدم در مسجد كوفه همه می گفتند حدثنی جعفر بن محمد الصادق (ع).
شاگردان معروف امام ششم در علوم و فنون مختلفه زیاد هستند كه معروفترین آنها را در همین كتاب نقل می كنیم و این چهار هزار نفری كه ابن عقده نقل كرده آنها همه از امامیه هستند و غیر امامیه هم مانند مالك - ابوحنیفه - سفیان و غیره زیاد می باشد كه در فصل خود نقل می كنیم.
سبب انتشار علوم جعفری همان كثرت شاگردان اوست كه در ضعف امویین و طلوع عباسیین تحصیل علم حدیث كردند و در اطراف ممالك اسلامی پراكنده شدند و علوم اسلامی را اشاعه دادند و همه افتخار می كردند كه جعفر بن محمد از آل ابیطالب است و این از دولت هاشمی است.
بسیاری از دانشمندان فنون مختلف از حضرت صادق علیه السلام نقل روایت كرده اند در تفسیر - علم كلام - توحید - رد دهریه - به نام توحید مفضل - رد زنادقه مانند ابن ابی العوجا و ابی شاكر الدیصانی و جعد بن درهم و علی الصوفی در فقه چهارصد نفر كه اصول اربعمائة را نوشتند و مهمات اصول فقه را نقل كردند در فقه مانند ابوحنیفه و شاگردش ابویوسف و مالك بن انس و محمد بن عبدالرحمن بن ابی لیلی و ابن جریح و عروة بن الزبیر و ابن سیرین در احلام و حسن بصری و شعبی و غیره در تصوف و در تاریخ مغازی محمد بن اسحاق بن یسار.
در ادبیات عربی معاذ بن مسلم الهراء كوفی واضع علم صرف و عطاء ابن ابی الاسود دؤلی - یحیی بن یعمر عدوانی.
در نجوم ابوسهل بن نوبخت و پسران او
در كتابت عبدالحمید كه از منشیان بزرگ جهانست كاتب مروان حمار بود ابوحامد اسماعیل كاتب كوفی كه كاتب امام صادق بود.
از شعرا سید حمیری اشجع سلمی - كمیت و پسرش مستهل و برادرش الورد و ابوهریره عجلی و ابوهریره اباروعبدی و جعفر بن عفان و سلیمان بن قنه عدوی و سدیف و ابراهیم بن هرثمه و منصور نحوی و غیره بودند.
[ صفحه 10]
بدون تردید امام جعفر صادق علیه السلام مشهورترین مردان عصر از جهت علم و فضیلت و تقوی بود.
مالك بن انس گفت: ما رأت عین «عینی» و لا سمعت اذن و لا خطر علی قلب بشر افضل من جعفر بن محمد فضلا و علما و عبادة و ورعا و كان كثیر الحدیث طیب المجالسه كثیر الفوائد.
این تعریف نه تنها از مالك است بلكه صدها یا هزارها فاضل موثق چنین تعریف كرده اند - چنانكه در آغاز كتاب نظریه های مختلف را نقل كردیم.
از خصوصیات امام صادق علیه السلام این است كه همان دعوی جدش را تجدید كرد زیرا احدی از بشر قدرت نداشت بگوید هر كس هر چه بخواهد از من بپرسد جز علی بن ابیطالب كه باب دینه علم بود مكرر با صدای بلند می گفت سلونی قبل ان تفقدونی و به نقل جنابذی در معالم العترة این ندا را امام جعفر صادق باز بلند كرد و فرمود سلونی قبل ان تفقدونی فانه لا یحدثكم احد بعدی بمثل حدیثی و او تمام احادیث را از جدش نقل می كرد. [1] .
در هیچ عصری هم دسته ای از علماء به این میزان كه از امام صادق علیه السلام در قرن دوم حدیث نقل كردند روایت نشده و از هیچ كس این مقدار آثار باقی نمانده است چهار هزار محدث عالم فقیه موثق معتمد از آن حضرت نقل حدیث كرده اند و چهارصد مصنف كلمات خود را مستند به احادیث امام ششم نموده اند.
حافظ ابن عقده زیدی در كتاب رجالش چهار هزار دانشمند را به آثار علمی و تصنیف آنها نقل كرده و ابن غضائری علی ابن عقده مقداری بر آن افزوده و مستدركی نوشته
[ صفحه 9]
است - كه یكی از آنها ابان بن تغلب است و علی بن وشا كه اولی گفت سی هزار حدیث از جعفر بن محمد نقل كرده ام و دومی گفت نهصد شیخ را در یك روز یا یك عصر دیدم در مسجد كوفه همه می گفتند حدثنی جعفر بن محمد الصادق (ع).
شاگردان معروف امام ششم در علوم و فنون مختلفه زیاد هستند كه معروفترین آنها را در همین كتاب نقل می كنیم و این چهار هزار نفری كه ابن عقده نقل كرده آنها همه از امامیه هستند و غیر امامیه هم مانند مالك - ابوحنیفه - سفیان و غیره زیاد می باشد كه در فصل خود نقل می كنیم.
سبب انتشار علوم جعفری همان كثرت شاگردان اوست كه در ضعف امویین و طلوع عباسیین تحصیل علم حدیث كردند و در اطراف ممالك اسلامی پراكنده شدند و علوم اسلامی را اشاعه دادند و همه افتخار می كردند كه جعفر بن محمد از آل ابیطالب است و این از دولت هاشمی است.
بسیاری از دانشمندان فنون مختلف از حضرت صادق علیه السلام نقل روایت كرده اند در تفسیر - علم كلام - توحید - رد دهریه - به نام توحید مفضل - رد زنادقه مانند ابن ابی العوجا و ابی شاكر الدیصانی و جعد بن درهم و علی الصوفی در فقه چهارصد نفر كه اصول اربعمائة را نوشتند و مهمات اصول فقه را نقل كردند در فقه مانند ابوحنیفه و شاگردش ابویوسف و مالك بن انس و محمد بن عبدالرحمن بن ابی لیلی و ابن جریح و عروة بن الزبیر و ابن سیرین در احلام و حسن بصری و شعبی و غیره در تصوف و در تاریخ مغازی محمد بن اسحاق بن یسار.
در ادبیات عربی معاذ بن مسلم الهراء كوفی واضع علم صرف و عطاء ابن ابی الاسود دؤلی - یحیی بن یعمر عدوانی.
در نجوم ابوسهل بن نوبخت و پسران او
در كتابت عبدالحمید كه از منشیان بزرگ جهانست كاتب مروان حمار بود ابوحامد اسماعیل كاتب كوفی كه كاتب امام صادق بود.
از شعرا سید حمیری اشجع سلمی - كمیت و پسرش مستهل و برادرش الورد و ابوهریره عجلی و ابوهریره اباروعبدی و جعفر بن عفان و سلیمان بن قنه عدوی و سدیف و ابراهیم بن هرثمه و منصور نحوی و غیره بودند.
[ صفحه 10]
[1] اين مقاله به قلم مرحوم علامه سيد محسن امين عاملي صاحب اعيان الشيعه در اشعة من حيات الصادق نوشته شده.